Protokół północnoirlandzki: Przyczyny i skutki sporu między UE a Wielką Brytanią

Rząd brytyjski przedstawił projekt ustawy, który umożliwi Zjednoczonemu Królestwu jednostronne wprowadzenie zmian do protokołu północnoirlandzkiego. Władze w Londynie argumentują, że protokół ten generuje bariery w handlu między Irlandią Północną a pozostałymi częściami Zjednoczonego Królestwa (Anglią, Szkocją i Walią).

Protokół północnoirlandzki – istota i cel

Protokół północnoirlandzki, będąc częścią umowy o warunkach Brexit-u, ma na celu utrzymanie otwartej granicy między Irlandią Północną a Irlandią. W tym celu Irlandia Północna została włączona do unijnego jednolitego rynku w zakresie obrotu towarami. W efekcie powstała granica celna na Morzu Irlandzkim, co powoduje zakłócenia w dostawach towarów brytyjskich do Irlandii Północnej. Sytuacja ta wynika z faktu, że północnoirlandzkim sklepom łatwiej jest sprowadzać towary z Irlandii niż z Wielkiej Brytanii.

Stanowiska stron – Wielka Brytania i Unia Europejska

Wielka Brytania domaga się, aby UE, bez dokumentacji i kontroli, zaufała, że towary z Wielkiej Brytanii nie będą przemieszczać się poza Irlandię Północną. Unia Europejska zajmuje przeciwne stanowisko, nie godząc się na to, by towary niespełniające unijnych standardów bezpieczeństwa i ochrony pracowników trafiały na teren UE.

Kompromisowym rozwiązaniem byłoby ustanowienie granicy celnej między Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską, czyli między Irlandią Północną a Irlandią. Jednakże, takie działanie naruszyłoby porozumienie pokojowe w Irlandii Północnej (porozumienie wielkopiątkowe z 1998 r.). W związku z tym, strony znalazły się w impasie.

Proponowane zmiany w protokole północnoirlandzkim

Zmiany w protokole północnoirlandzkim mają na celu likwidację barier regulacyjnych, uniemożliwiających sprzedaż w Irlandii Północnej towarów wyprodukowanych zgodnie z normami brytyjskimi. Firmy miałyby możliwość wyboru między spełnianiem norm brytyjskich lub unijnych w ramach nowego systemu regulacyjnego. Ponadto, rząd brytyjski uzyskałby pełną kontrolę nad podatkami i wydatkami w Irlandii Północnej.

Kluczowe obszary zmian w protokole północnoirlandzkim

Proponowane zmiany w protokole północnoirlandzkim koncentrują się na czterech kluczowych obszarach:

1. Utworzenie “zielonego kanału”, umożliwiającego przewóz towarów wewnątrz Zjednoczonego Królestwa bez zbędnej biurokracji. Towary przeznaczone dla UE podlegałyby pełnym kontrolom.
2. Likwidacja barier regulacyjnych, ograniczających wprowadzanie towarów na rynek Irlandii Północnej.
3. Zapewnienie Irlandii Północnej możliwości korzystania z tych samych ulg podatkowych i polityki wydatkowania środków, co reszta Zjednoczonego Królestwa.
4. Rozstrzyganie sporów między Wielką Brytanią a UE poprzez niezależny arbitraż, a nie przez Trybunał Sprawiedliwości UE.

Stanowisko UE i ryzyko zawieszenia umowy handlowej

Unia Europejska ostrzega Wielką Brytanię przed jednostronną zmianą protokołu irlandzkiego, grożąc naruszeniem umowy brexitowej i prawa międzynarodowego. Jednocześnie, UE wyraża gotowość do wznowienia negocjacji, jednak osiągnięcie porozumienia jest trudne, z uwagi na rozbieżne oczekiwania stron. Bruksela dąży do ochrony integralności jednolitego rynku UE, podczas gdy Londyn chce w nim dokonać bezprecedensowego wyłomu.

W związku z tym, istnieje ryzyko zawieszenia unijno-brytyjskiej umowy o handlu i współpracy.

Od początku zamieszania związanego z Brexit-em, Agencja Celna wspiera swoich klientów w pokonywaniu barier celnych między UE a Zjednoczonym Królestwem. Monitorujemy zmiany i wdrażamy odpowiednie rozwiązania, zarówno systemowe, jak i indywidualne. Zapraszamy do kontaktu i współpracy partnerów zajmujących się handlem międzynarodowym, w tym z Wielką Brytanią.