Rok od rozpoczęcia wojny w Ukrainie, Unia Europejska i jej państwa członkowskie nadal zdecydowanie potępiają brutalną agresję wojskową Rosji. Wyrazem tego są regularnie poszerzane ograniczenia gospodarcze i indywidualne, które całkowicie zmieniły dotychczasową wymianę handlową UE z Rosją. Obowiązujące regulacje prawne uwzględniają 9 pakietów sankcji, a 10. pakiet jest już przygotowywany. Dodatkowo, funkcjonują indywidualne rozwiązania prawne państw członkowskich oraz kontrsankcje uchwalone przez rząd rosyjski.
Import z Rosji / Sankcje
Działania UE doprowadziły do zakończenia importu z Rosji szeregu produktów, m.in.:
- węgla,
- gazu,
- wyrobów z żeliwa i stali,
- złota i biżuterii,
- produktów chemicznych i mineralnych,
- nawozów,
- wyrobów z drewna,
- wyrobów maszynowych,
- produktów budowlanych.
Eksport do Rosji / Sankcje
Od marca 2014 r. UE stopniowo wprowadza również sankcje eksportowe wobec Rosji. Obecnie obowiązuje embargo na eksport do Rosji towarów i technologii podwójnego zastosowania oraz towarów mogących wzmacniać potencjał militarny i technologiczny państwa. W grupie towarów objętych embargiem znalazły się m.in. wyposażenie morskie oraz urządzenia i technologie dla sektora energetycznego (w szczególności dla wydobycia i rafinacji ropy naftowej), samolotów, statków kosmicznych i ich części, a także towary luksusowe (towary o wartości powyżej 300 EUR za sztukę lub powyżej kwot wskazanych w niektórych grupach towarowych).
Ropa naftowa i produkty ropopochodne – szczególne rozwiązania
W ramach pakietów sankcji określone zostały terminy i zasady odchodzenia od importu rosyjskiej ropy i produktów ropopochodnych. Polska zadeklarowała odstąpienie od importu rosyjskiej ropy od 2023 r. Władze unijne wprowadziły limit cenowy na rosyjską ropę, który uwzględnia ilość i datę dostarczenia towaru.
Ponadto, UE wprowadziła sankcje/zakazy dotyczące:
- świadczenia usług transportu morskiego oraz świadczenia pomocy technicznej, usług pośrednictwa, finansowania lub pomocy finansowej, związanych z transportem morskim do państw trzecich,
- importu oraz szerokiego zakresu eksportu w relacjach z regionami Ukrainy zaanektowanymi przez Rosję (w tym obwody: ługański, doniecki, chersoński i zaporoski, a wcześniej Krym i Sewastopol),
- ograniczeń i zakazów w zakresie inwestowania w rosyjski sektor energetyczny i wydobywczy,
- zakazu piastowania przez obywateli UE stanowisk zarządczych w spółkach i organizacjach kontrolowanych przez państwo rosyjskie.
Pozostałe sankcje wobec Rosji
Pozostałe sankcje w stosunku do Rosji to:
- sankcje dyplomatyczne – ograniczenie do niezbędnego minimum relacji dwustronnych i wielostronnych z Rosją,
- restrykcje we współpracy gospodarczej – zawieszenie finansowania przez międzynarodowe instytucje finansowe operacji/programów z Rosją,
- sankcje wizowe – częściowe zawieszenie umowy o ułatwieniach wizowych między UE i Rosją.
Akty prawne i ich wszelkie aktualizacje publikowane są na stronie Dziennika Urzędowego UE.
Sankcje w Polsce
Poza prawem unijnym, w Polsce funkcjonuje Ustawa z dnia 13.04.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Na podstawie tego aktu prawnego wprowadzona została krajowa lista sankcyjna, obowiązująca od 26.04.2022, na której znajdują się osoby i podmioty gospodarcze. Ustawowo został wprowadzony zakaz importu i tranzytu węgla z Rosji. Osoby i podmioty objęte ograniczeniami zostały wykluczone z możliwości uczestniczenia w procedurach objętych prawem zamówień publicznych. Na mocy ustawy możliwe stało się ustanowienie tymczasowego zarządu przymusowego nad firmami wpisanymi na krajową listę sankcyjną. Ustawa przewiduje możliwość stosowania dotkliwych sankcji karnych i finansowych za naruszanie jej przepisów.
Kontrsankcje w Rosji
W odpowiedzi na sankcje UE, Rosja wprowadziła szereg kontrsankcji, m.in.:
- ograniczenia w transferach walutowych za granicę,
- zakazy wywozu określonych sprzętów, maszyn, urządzeń i niektórych innych towarów, które wcześniej wwieziono na terytorium Rosji,
- zakaz eksportu niektórych towarów (w tym wybranych gatunków drewna),
- zastosowanie zerowej rekompensaty za przejęcie lub wykorzystanie stosowanych na terytorium Rosji patentów,
- przedłużenie embarga na import artykułów rolno-spożywczych do końca 2023 r.,
- wprowadzenie ograniczeń transportowych (w tym ograniczenia w transporcie drogowym dla transportu należącego do przewoźników zarejestrowanych w UE, Wielkiej Brytanii, Norwegii i Ukrainie).
Sankcjami objęto zarówno osoby fizyczne, jak i prawne pochodzące z tzw. “nieprzyjaznych” państw. Władze rosyjskie umożliwiły przejmowanie spółek zagranicznych na terenie Rosji w przypadku ich zamykania lub zawieszania działalności. Dodatkowo, rosyjskim przedsiębiorstwom zezwolono na omijanie obostrzeń poprzez stosowanie szerokiego zakresu importu równoległego.
Import równoległy
Import równoległy to towary sprowadzane na rynek bez zgody ich producentów. Są to towary autentyczne, ale mogą być przeznaczone przez producenta do sprzedaży w innym kraju lub regionie. Taki import dokonywany jest w szarej strefie, ponieważ towar sprzedawany jest przez nieautoryzowanych sprzedawców. Właściciele marek nie mają kontroli nad dystrybucją tych towarów, dlatego nie są one objęte planami gwarancyjnymi.
Bieżąco śledzimy i analizujemy kolejne pakiety ograniczeń wprowadzanych przez UE, Rosję i Białoruś. Tą wiedzą dzielimy się z naszymi Partnerami i Klientami, ponieważ wiarygodna informacja to podstawa planowania przyszłości.