Wpływ unijnych sankcji na rynek: Zakaz importu niektórych wyrobów z żelaza i stali

Wpływ unijnych sankcji na rynek: Zakaz importu niektórych wyrobów z żelaza i stali

W marcu 2014 roku Unia Europejska, reagując na aneksję Krymu, działania wojenne przeciwko Ukrainie i zestrzelenie malezyjskiego samolotu, nałożyła pierwsze sankcje na Rosję. W miarę eskalacji konfliktu, sankcje te były sukcesywnie rozszerzane, obejmując coraz więcej ograniczeń ekonomicznych i finansowych. Z dniem 1 października wszedł w życie kolejny zakaz, który jest szczególnie istotny dla importerów. Dotyczy on zakazu przywozu do Unii Europejskiej lub zakupu niektórych wyrobów z żelaza i stali, jeśli zostały one przetworzone w państwie trzecim i zawierają wyroby z żelaza i stali pochodzące z Rosji.

Podstawa prawna i definicja zakazu

Sankcje na wyroby z żelaza i stali, obowiązujące od 1 października 2023 roku, zostały wprowadzone przez Radę UE na mocy art. 3 g ust. 1 lit. d) Rozporządzenia Rady (UE) 2022/1904 z dnia 6 października 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie. Rozporządzenie 2022/1904 zostało ostatecznie zmienione Rozporządzeniem Rady (UE) 2023/1214 z dnia 23 czerwca 2023 r., które nadało ostateczny kształt art. 3 g ust. 1 lit. d).

Zgodnie z art. 3 g ust. 1 lit. d) zakazuje się:

• – przywozu lub zakupu, od 30 września 2023 r., bezpośrednio lub pośrednio, wyrobów z żelaza i stali wymienionych w załączniku XVII, jeżeli zostały przetworzone w państwie trzecim i zawierają wyroby z żelaza i stali pochodzące z Rosji wymienione w załączniku XVII; w odniesieniu do produktów przetworzonych w państwie trzecim z wykorzystaniem wyrobów ze stali pochodzących z Rosji o kodach CN 7207 11, 7207 12 10 lub 7224 90, zakaz ten stosuje się od 1 kwietnia 2024 r. dla kodu CN 7207 11 i od 1 października 2024 r. dla kodów CN 7207 12 10 i 7224 90;

Załącznik V do rozporządzenia 2023/1214 wprowadza nowe brzmienie załącznika XVII, czyli wykazu wyrobów z żelaza i stali, o których mowa w art. 3g.

W rezultacie, od 1 października 2023 r. sankcje na wyroby z żelaza i stali obejmują import wyrobów z żelaza i stali, nawet tych przetworzonych w państwie trzecim, jeśli zawierają one wyroby z żelaza i stali pochodzące z Rosji.

Praktyczne problemy związane z sankcjami

Definicja zakazu jest klarowna, jednak w praktyce pojawiają się pewne trudności. Sankcje te wpływają bowiem nie tylko na przedsiębiorców, którzy importują materiały bezpośrednio z Rosji. W Rozporządzeniu Rady (UE) 2023/124 nie znajdziemy listy państw, z których import będzie podlegał szczególnej kontroli. Oznacza to, że każdy importer, niezależnie od kraju pochodzenia wyrobów stalowych, będzie musiał udowodnić organom celnym, że w procesie ich produkcji nie wykorzystano materiałów pochodzących z Rosji. Importerzy muszą zatem monitorować pochodzenie surowców już na etapie produkcji importowanych wyrobów i weryfikować, skąd pochodzą surowce użyte do ich wytworzenia.

Dokumenty potwierdzające pochodzenie materiałów

Najprostszym rozwiązaniem wydaje się uzyskanie od producenta świadectwa pochodzenia. Jednak standardowe świadectwo pochodzenia w tym przypadku nie będzie wystarczające. Komisja Europejska opublikowała wytyczne dla operatorów z UE dotyczące wdrażania zwiększonej należytej staranności w celu ochrony przed obchodzeniem sankcji przez Rosję. Zgodnie z tymi wytycznymi, akceptowalnym dokumentem będzie świadectwo badania materiału MTC (ang. material test certificate). W początkowym okresie wystarczające powinno być oświadczenie lub deklaracja, sporządzone z zachowaniem należytej staranności przez eksportera lub producenta, potwierdzające, że przywożony produkt nie zawiera rosyjskiej stali ani żelaza. Warto zwrócić uwagę na komunikat Departamentu Ceł MF, który można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

W kontekście wprowadzanych środków nie istnieje zamknięty katalog dokumentów, które potwierdzają pochodzenie materiałów używanych do produkcji wyrobów z żelaza i stali. Niemniej, zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, zalecane dokumenty, które mogą być uznane za wystarczający dowód kraju pochodzenia żelaza lub stali użytych jako komponenty, to:

• 1. w przypadku półproduktów:
  • – świadectwo MTC wystawione przez producenta, określające nazwę kraju produkcji, nazwę zakładu produkcyjnego powiązaną z numerem wytopu i klasyfikację na poziomie podpozycji (sześciocyfrowy kod CN) produktu;

• 2. w przypadku produktów gotowych:
  • – świadectwo MTC lub kilka MTC (jeśli wszystkie istotne informacje nie mogą być zawarte w jednym MTC), określające nazwę kraju produkcji, nazwę zakładu produkcyjnego powiązaną z numerem wytopu oraz:
  • – nazwę kraju i nazwę zakładu, w którym przeprowadzane były procesy przetwarzania/obróbki (walcowanie na gorąco, walcowanie na zimno, powlekanie ogniowe, powlekanie elektrolityczne, przebijanie/wytłaczanie, powlekanie organiczne, spawanie/zgrzewanie, spawanie/zgrzewanie typu ERW/SAW/HFI/Laserowe).

Obowiązki importerów i wpływ sankcji na łańcuchy dostaw

Importer ponosi odpowiedzialność za informacje zawarte w MTC, a organy celne mają prawo zażądać dodatkowych dowodów, takich jak świadectwa MTC dla różnych etapów przetwarzania. W związku z tym każdy importer wyrobów z żelaza i stali musi:

1. sprawdzić, który z wariantów dokumentu MTC jest wymagany (każdy z nich zawiera inną treść i jest wystawiany przez inny organ na podstawie różnych procedur),
2. upewnić się, że dokumenty zawierają kraj pochodzenia materiałów (większość producentów dotychczas podawała jedynie parametry materiałów i gotowego wyrobu),
3. sprawdzić, czy dokumenty mają być przygotowywane dla każdej dostarczanej partii, dla całego zamówienia, czy dla wszystkich wyrobów wyprodukowanych w konkretnych seriach lub okresie.

Co więcej, świadectwa MTC nie są powszechnie stosowanym dokumentem, a wdrożenie tej praktyki może zająć importerom trochę czasu. Dodatkowo, brak wymogu przedstawiania takich świadectw w Stanach Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii może spowodować problemy w łańcuchach dostaw, a także zakłócić równe warunki działania dla przedsiębiorstw europejskich.

W efekcie, ten środek będzie miał negatywny wpływ na różne gałęzie przemysłu, które wykorzystują wyroby ze stali i żelaza, takie jak przemysł motoryzacyjny, lotniczy, obronny i maszynowy.