Brak produktów w koszyku.
W związku z inwazją Rosji na Ukrainę, nałożono szeroki wachlarz sankcji gospodarczych i finansowych na agresorów, w tym kontrolę wywozu towarów podwójnego zastosowania (tzw. towarów “dual use”).
Ograniczenia w eksporcie do Rosji
Ograniczenia związane z obrotem towarami podwójnego zastosowania nałożono na Rosję już w 2014 roku w reakcji na aneksję Krymu. Od tego czasu obowiązuje zakaz:
Sankcje wobec Białorusi
Podobne kroki dotyczą Białorusi, która wsparła rosyjską agresję. W stosunku do reżimu Aleksandra Łukaszenki szerokie sankcje sektorowe kraje UE wprowadziły jeszcze w lutym 2021 r. w odpowiedzi na represje wobec społeczeństwa obywatelskiego.
Oba kraje są podmiotami dalszych, systematycznie wprowadzanych ograniczeń w związku z obecną sytuacją w Ukrainie.
Towary podwójnego zastosowania – definicja
Towary podwójnego zastosowania (“dual use”) to produkty, które mogą znaleźć zastosowanie zarówno w celach cywilnych, jak i militarnych. Listę towarów “dual use” oraz wytyczne klasyfikacyjne zawiera załącznik nr I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2021/821 z 20.08.2021 r. Lista ta jest stale aktualizowana i zawiera ponad 2000 opisów różnego rodzaju wyposażenia, sprzętu pomiarowego, materiałów, technologii i oprogramowania, w tym takie towary jak:
Status “dual use”
Nie wszystkie towary wymienione w załączniku nr I do rozporządzenia posiadają status “dual use”. Status taki otrzymują tylko niektóre produkty pod warunkiem spełnienia określonych w rozporządzeniu wytycznych. Kryteria przyznania statusu “dual use” mają nieostry charakter, przez co wielu przedsiębiorców nie ma świadomości, że eksportowane przez nich towary podlegają kontroli obrotu jako produkty podwójnego zastosowania.
Prawidłowe określenie statusu towaru jest więc kluczowe. Powinno ono przebiegać w zgodzie z wytycznymi wskazanymi w załączniku nr I do rozporządzenia. Zdarza się bowiem, że już sam opis statusu w formie odpowiednio przygotowanego oświadczenia pozwala jednoznacznie wykluczyć podwójne zastosowanie towaru, co umożliwia sprawne i zgodne z przepisami objęcie towaru procedurą wywozu.
Jak rozstrzygnąć, czy produkt ma status “dual use”?
Wytyczne określone w rozporządzeniu bardzo często budzą wątpliwości interpretacyjne, czy eksportowane towary są produktami podwójnego zastosowania. W takim przypadku należy wystąpić z wnioskiem do Ministra Rozwoju o wydanie wiążących wyjaśnień w sprawie konieczności uzyskania zezwolenia na obrót tymi towarami.
Jeżeli w trakcie postępowania organ kontrolny poweźmie uzasadnione podstawy, by przypuszczać, że użytkownikiem końcowym będzie wojsko lub zastosowanie końcowe produktów może mieć charakter wojskowy, organ nie wyda zezwolenia na wywóz.
Klauzula “catch-all”
Wszystkich eksporterów powinna zainteresować informacja, że rozporządzenie 2021/821 zawiera tzw. klauzulę “catch-all”, która daje uprawnienia krajowym organom UE do kontroli praktycznie każdego wysyłanego za granicę produktu pod kątem podwójnego przeznaczenia. Nie jest przy tym ważne, czy dany produkt znajduje się w wykazie z załącznika nr I do rozporządzenia 2021/821. Przy kontroli “catch-all” organ kontrolny bierze pod uwagę takie czynniki jak tożsamość importera, kraj wywozu lub nowe potencjalne zastosowanie wysyłanych towarów.
Obowiązki eksportera
W obecnej sytuacji politycznej przepisy dotyczące kontroli wywozu stały się dużym wyzwaniem dla unijnych eksporterów. Każdy eksporter powinien ustalić, czy planowana dostawa produktów lub technologii wymaga uzyskania zezwoleń, czy jedynie dopełnienia niezbędnych formalności, np. w formie oświadczenia. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko poniesienia poważnych strat finansowych a nawet odpowiedzialności karnej.
Niezbędna jest więc rzetelna weryfikacja dostawców, odbiorców, pośredników, a przede wszystkim rodzaju wysyłanych towarów, pod kątem przestrzegania przepisów regulujących eksport.
