FCA Incoterms 2020: Zasady i znaczenie warunków dostawy

W transakcjach handlowych, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych, kluczowe jest precyzyjne określenie warunków dostawy towarów. W tym kontekście, reguły Incoterms 2020 stanowią zbiór ustandaryzowanych definicji, które ułatwiają stronom transakcji zrozumienie ich obowiązków i odpowiedzialności. W niniejszym artykule omówimy warunki dostawy FCA (Free Carrier) – Dostarczone do przewoźnika, odwołując się do najnowszej wersji Incoterms 2020.

Warunki Dostawy FCA – Incoterms 2020

FCA (Free Carrier) – Dostarczone do przewoźnika to jedna z jedenastu reguł Incoterms 2020, która znajduje zastosowanie dla każdego rodzaju transportu, zarówno pojedynczego, jak i multimodalnego. Oznacza to, że reguła ta może być stosowana niezależnie od tego, czy towar jest transportowany drogą lądową, morską, lotniczą czy kolejową. Warto zaznaczyć, że FCA jest drugą regułą (po EXW) pod względem popularności i uniwersalności, a jej zrozumienie jest kluczowe dla sprawnego przeprowadzenia transakcji handlowej.

Przykład: FCA Warszawa Incoterms 2020

Warunki dostawy FCA – Dostawa i ryzyko

Zgodnie z regułą FCA, sprzedający ma obowiązek dostarczyć towar kupującemu w jednym z dwóch możliwych przypadków:

• Oznaczone miejsce jest terenem sprzedającego – w tym przypadku towary są dostarczone, gdy są załadowane na środek transportu zorganizowany przez kupującego.
• Oznaczone miejsce jest innym miejscem niż teren sprzedającego – w tym przypadku towary są dostarczone, gdy po załadowaniu na środek transportu sprzedającego dotarły do tego innego oznaczonego miejsca i są gotowe do wyładunku oraz są w dyspozycji przewoźnika lub innej osoby wyznaczonej przez kupującego.

W obu przypadkach, moment dostawy towaru jest jednocześnie momentem, w którym ryzyko związane z towarem przechodzi ze sprzedającego na kupującego. Oznacza to, że od tego momentu kupujący ponosi odpowiedzialność za wszelkie uszkodzenia lub utratę towaru.

Warunki dostawy FCA – Rodzaj transportu

Jak już wspomniano, regułę FCA Incoterms 2020 można stosować dla każdego rodzaju lub środka transportu. Oznacza to, że sprzedający i kupujący mogą wybrać dowolny środek transportu, który najlepiej odpowiada ich potrzebom. Możliwe jest również wykorzystanie więcej niż jednego rodzaju transportu, np. transport kombinowany.

Warunki dostawy FCA – Miejsce lub punkt dostawy

W przypadku transakcji realizowanych na warunkach FCA, strony umowy powinny jak najdokładniej określić miejsce dostawy towaru. Warto wskazać nie tylko nazwę miejscowości, ale również konkretny punkt w obrębie tego miejsca, np. magazyn, terminal czy inny obiekt. Precyzyjne określenie punktu dostawy jest istotne z dwóch powodów:

• Określenie momentu dostawy i przejścia ryzyka – uzgodniony punkt dostawy pozwala stronom jednoznacznie określić, kiedy towary zostały dostarczone i kiedy ryzyko związane z towarem przechodzi ze sprzedającego na kupującego.
• Określenie miejsca ponoszenia kosztów – punkt dostawy jest również miejscem, od którego koszty związane z transportem towaru ponosi kupujący.

W przypadku, gdy strony nie określą konkretnego punktu dostawy w umowie, przyjmuje się, że sprzedający ma prawo wyboru punktu, który najlepiej odpowiada jego celowi.

Warunki dostawy FCA – Adnotacje “on-board” na konosamentach

W związku ze zmieniającymi się potrzebami rynku, reguła FCA Incoterms 2020 wprowadziła dodatkową opcję – możliwość uzyskania konosamentu z adnotacją “on-board”, czyli “załadowane na pokład”. Konosament to dokument, który potwierdza załadunek towaru na statek i jest niezbędny w transporcjach morskich. Adnotacja “on-board” potwierdza, że towar został fizycznie załadowany na pokład statku. Możliwość uzyskania konosamentu z adnotacją “on-board” w ramach reguły FCA jest nowością, ponieważ dotychczas było to możliwe tylko w przypadku reguły FOB (Free on Board).
Aby skorzystać z tej opcji, kupujący i sprzedający muszą to wcześniej uzgodnić. Jeśli strony ustaliły, że to kupujący udzieli instrukcji przewoźnikowi, aby wystawił sprzedającemu konosament z adnotacją “on-board” po załadunku towarów, to sprzedający będzie zobowiązany przedstawić ten dokument kupującemu. Przewoźnik powinien taki dokument wystawić dopiero wtedy, gdy towary znajdą się na pokładzie statku.

Warunki dostawy FCA – Odprawa w eksporcie / imporcie

W przypadku reguły FCA, sprzedający jest zobowiązany do przeprowadzenia wszelkich procedur i formalności związanych z eksportem towaru, w tym do dokonania odprawy eksportowej. Sprzedający nie ma natomiast obowiązku dopełnienia jakichkolwiek formalności celnych w imporcie (nie musi dokonać odprawy towarów w imporcie, czy opłacić należności celne).

Warunki dostawy FCA – Obowiązki po stronie sprzedającego i kupującego

Każda reguła Incoterms 2020 zawiera zestaw obowiązków, które leżą po stronie sprzedającego, jak i po stronie kupującego. Poniżej przedstawiamy obowiązki każdej ze stron w podziale na dziesięć artykułów wewnętrznej struktury reguł Incoterms 2020:

Obowiązki Sprzedającego i Kupującego w Handlu – Aspekt Prawny

W transakcjach handlowych zarówno sprzedający, jak i kupujący mają jasno określone obowiązki, które regulują proces dostawy towarów, transfer ryzyka oraz podział kosztów. Poniżej przedstawiono szczegółowy przegląd tych obowiązków, z uwzględnieniem aspektów prawnych i praktycznych.

1. Obowiązki sprzedającego

• A1 (Obowiązki ogólne): Sprzedający zobowiązuje się dostarczyć towar zgodnie z warunkami umowy sprzedaży, przedstawiając fakturę handlową oraz inne dokumenty, które są wymagane na mocy tej umowy.
• A2 (Dostawa): Sprzedający jest odpowiedzialny za dostarczenie towaru przewoźnikowi wyznaczonemu przez kupującego lub innej upoważnionej osobie, w ustalonym punkcie. Alternatywnie, sprzedający zapewnia dostawę towarów, które już zostały w ten sposób przekazane. Dostawa musi nastąpić w uzgodnionym terminie lub w okresie wskazanym przez kupującego, kiedy to przewoźnik lub wyznaczona osoba dokona odbioru. W przypadku braku konkretnych ustaleń terminowych, dostawa powinna zostać zrealizowana do końca uzgodnionego okresu.
• W sytuacji, gdy miejscem dostawy jest teren sprzedającego, dostawa jest uważana za zrealizowaną w momencie załadowania towaru na środek transportu podstawiony przez kupującego.
• W innych przypadkach, dostawa jest kompletna, gdy towar zostaje udostępniony przewoźnikowi lub innej osobie wyznaczonej przez kupującego, umieszczony na środku transportu sprzedającego, gotowy do wyładunku. Jeśli kupujący nie wskazał konkretnego punktu odbioru, sprzedający ma prawo wybrać punkt, który najlepiej odpowiada celowi dostawy.
• A3 (Przejście ryzyka): Sprzedający ponosi odpowiedzialność za ryzyko związane z utratą lub uszkodzeniem towaru do momentu jego dostarczenia zgodnie z warunkami dostawy. Wyjątkiem są sytuacje, w których utrata lub uszkodzenie towaru wynika z okoliczności leżących po stronie kupującego, dotyczących przejścia ryzyka (zgodnie z B3).
• A4 (Przewóz): Sprzedający nie jest zobowiązany do zawarcia umowy przewozu z kupującym. Jednakże, na żądanie kupującego, sprzedający musi dostarczyć wszelkie niezbędne informacje oraz wymogi bezpieczeństwa związane z transportem towaru, umożliwiając kupującemu zorganizowanie takiego przewozu na własny koszt i ryzyko. Sprzedający musi również przestrzegać wszelkich wymogów bezpieczeństwa dotyczących transportu do momentu dostawy.
• A5 (Ubezpieczenie): Sprzedający nie ma obowiązku zawierania umowy ubezpieczenia na towar. Niemniej jednak, na żądanie kupującego, sprzedający musi dostarczyć wszelkie informacje niezbędne do uzyskania ubezpieczenia przez kupującego, który ponosi związane z tym koszty i ryzyko.
• A6 (Dokument dostawy / transportowy): Sprzedający jest zobowiązany, na własny koszt, dostarczyć kupującemu standardowy dowód potwierdzający dostarczenie towaru zgodnie z warunkami. Ponadto, na żądanie kupującego, sprzedający musi udzielić pomocy w uzyskaniu dokumentu transportowego, przy czym koszty i ryzyko ponosi kupujący. Jeśli kupujący zleci przewoźnikowi wystawienie dokumentu transportowego sprzedającemu, ten ostatni ma obowiązek przekazać go kupującemu.
• A7 (Odprawa w eksporcie / imporcie): Sprzedający jest odpowiedzialny za przeprowadzenie i opłacenie wszelkich formalności związanych z odprawą eksportową, w tym uzyskanie wymaganych licencji i zezwoleń. W odniesieniu do odprawy importowej, sprzedający musi udzielić kupującemu pomocy w uzyskaniu wszelkich dokumentów i informacji potrzebnych do przeprowadzenia formalności importowych, włączając w to wymogi bezpieczeństwa i kontrole przedwysyłkowe wymagane przez kraje tranzytu lub importu.
• A8 (Kontrola / opakowanie / oznakowanie): Sprzedający ponosi koszty kontroli jakości, pomiarów, ważenia i liczenia, które są niezbędne do dostarczenia towarów zgodnie z ustalonym miejscem dostawy. Dodatkowo, sprzedający jest odpowiedzialny za odpowiednie opakowanie i oznakowanie towarów, dostosowane do danego rodzaju transportu, chyba że strony uzgodniły inne wymagania dotyczące opakowania lub oznakowania.
• A9 (Podział kosztów): Sprzedający jest zobowiązany do:
  • Pokrycia wszelkich kosztów związanych z towarem do momentu jego dostarczenia w wyznaczonym miejscu.
  • Ponoszenia kosztów dostarczenia kupującemu standardowego dowodu dostawy towaru.
  • Uiszczenia wszelkich ceł, podatków i opłat, jak również kosztów związanych z odprawą eksportową.
  • Zwrotu kupującemu kosztów i opłat poniesionych w związku z udzieleniem pomocy przy uzyskaniu dokumentów lub informacji dotyczących odprawy eksportowej.
• A10 (Zawiadomienia): Sprzedający musi poinformować kupującego o dostarczeniu towaru zgodnie z warunkami dostawy lub o nieodebraniu towaru przez przewoźnika wyznaczonego przez kupującego w ustalonym terminie.

2. Obowiązki kupującego

• B1 (Obowiązki ogólne): Kupujący zobowiązuje się zapłacić za towary cenę ustaloną w umowie sprzedaży.
• B2 (Przyjęcie dostawy): Kupujący jest zobowiązany do przyjęcia dostawy towarów, gdy zostaną one dostarczone zgodnie z ustalonym miejscem dostawy.
• B3 (Przejście ryzyka): Kupujący ponosi ryzyko utraty lub uszkodzenia towarów od momentu ich dostarczenia zgodnie z warunkami dostawy. W sytuacjach, gdy:
  • Kupujący nie wyznaczy przewoźnika lub innej osoby zgodnie z warunkami dostawy, lub nie poinformuje o tym sprzedającego.
  • Przewoźnik lub osoba wyznaczona przez kupującego nie przejmie towarów w ustalonym terminie.

  Wówczas kupujący ponosi ryzyko utraty lub uszkodzenia towarów od uzgodnionej daty dostawy, a w przypadku braku takiej daty – od terminu wybranego przez kupującego. Jeśli termin nie został określony, ryzyko przechodzi na kupującego z końcem uzgodnionego okresu dostawy, pod warunkiem, że towar został zidentyfikowany jako przedmiot umowy.

• B4 (Przewóz): Kupujący jest odpowiedzialny za zawarcie umowy przewozu lub zorganizowanie transportu towarów z wyznaczonego miejsca dostawy na własny koszt. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowa przewozu została zawarta przez sprzedającego.
• B5 (Ubezpieczenie): Kupujący nie ma obowiązku zawierania umowy ubezpieczenia towaru.
• B6 (Dokument dostawy / transportowy): Kupujący musi przyjąć dowód dostarczenia towarów zgodnie z miejscem dostawy. Strony mogą uzgodnić, że kupujący zleci przewoźnikowi wystawienie sprzedającemu dokumentu transportowego potwierdzającego załadunek towaru, takiego jak konosament z adnotacją “on board”, przy czym koszty i ryzyko ponosi kupujący.
• B7 (Odprawa w eksporcie / imporcie): Kupujący jest zobowiązany udzielić pomocy sprzedającemu w uzyskaniu dokumentów lub informacji związanych z odprawą eksportową na jego żądanie, koszt i ryzyko. Dotyczy to również pomocy w zakresie wymogów bezpieczeństwa i kontroli przedwysyłkowych wymaganych przez kraj eksportu. W przypadku odprawy importowej, kupujący jest odpowiedzialny za przeprowadzenie i opłacenie wszelkich formalności celnych, w tym uzyskanie licencji importowych i urzędowych zezwoleń.
• B8 (Kontrola / opakowanie / oznakowanie): Kupujący nie ma obowiązków wobec sprzedającego w zakresie kontroli, opakowania i oznakowania towarów.
• B9 (Podział kosztów): Kupujący jest zobowiązany do:
  • Pokrycia wszelkich kosztów związanych z towarem od momentu jego dostarczenia zgodnie z warunkami dostawy.
  • Zwrotu sprzedającemu wszelkich kosztów i opłat związanych z udzieleniem pomocy przy uzyskaniu dokumentów lub informacji dotyczących przewozu, ubezpieczenia, dokumentów transportowych lub odprawy importowej.
  • Uiszczenia wszelkich ceł, podatków i innych opłat związanych z tranzytem lub odprawą importową.
  • Pokrycia wszelkich dodatkowych kosztów wynikłych z niewyznaczenia przewoźnika lub nieprzejęcia towarów przez wyznaczonego przewoźnika.
• B10 (Zawiadomienia): Kupujący musi powiadomić sprzedającego o:
  • Nazwie przewoźnika lub innej wyznaczonej osoby z odpowiednim wyprzedzeniem, umożliwiającym sprzedającemu dostarczenie towarów zgodnie z warunkami dostawy.
  • Wybranym terminie odbioru towarów przez przewoźnika w ramach uzgodnionego okresu dostawy.
  • Rodzaju środka transportu używanego przez przewoźnika oraz wszelkich wymogach bezpieczeństwa związanych z transportem.
  • Punkcie odbioru towaru przez przewoźnika w obrębie wyznaczonego miejsca dostawy.

Zrozumienie i przestrzeganie powyższych obowiązków jest kluczowe dla zapewnienia prawidłowego przebiegu transakcji handlowych oraz minimalizacji ryzyka sporów między stronami. Precyzyjne określenie odpowiedzialności i zadań każdej ze stron pozwala na efektywne zarządzanie procesem dostawy i uniknięcie nieporozumień.